زوال عقل چیست؟

زوال عقل یا دمانس (dementia) که در روان‌شناسی به نام خِرَدسودگی نیز شناخته می‌شود، یک بیماری مغزی است که با تغییر شخصیت، موقعیت‌ناشناسی و اختلال در حافظه و تفکر و داوری همراه می‌باشد. یکی از انواع زوال عقل به دمانس فرانتوتمپورال (FTD /Frontotemporal dementia) معروف بوده و در سنین ۴۵ تا ۶۵ سالگی تشخیص داده می‌شود. این بیماری در اثر انقباض و آب‌شدگی قسمت‌های ویژه در جلوی مغز رخ می‌دهد که یکی از علائم مشترکش با انواع دیگر زوال عقل، بی‌تفاوتی است.

در بیماری زوال عقل مجموعه‌ای از علائم حیاتی نظیر اختلالاتی در حافظه، توجه، تغییرات روان‌شناختی، زبان‌پریشی، عدم توجه به زندگی عاطفی، اجتماعی و معنوی و مختل شدن فعالیت‌های روزمره به چشم می‌خورد. همه‌ی اشکال زوال عقل ناتوان‌کننده‌اند و بیماری آلزایمر شایع‌ترین آن‌ها است؛اما امروزه مطالعات نشان داده که بی‌تفاوتی نیز یکی از علائم زودهنگام زوال عقل محسوب می‌شود؛ هرچند که تاکنون بی‌تفاوتی اغلب به اشتباه به عنوان علامتی از افسردگی تشخیص داده می‌شد.

به عدم داشتن احساسات، علاقه و نگرانی نسبت به موضوعی، بی تفاوتی گفته می‌شود که این مورد، عامل مهمی در مشکلات روانی خاص مانند اسکیزوفرنی یا زوال عقل به شمار می‌رود.

البته لازم به ذکر است که نباید تنبلی روزمره با بی‌تفاوتی یا بی‌احساسی (Apathy) اشتباه گرفته شود و اینکه بی‌تفاوتی، علل غیرمرتبط دیگری نظیر کمبودهای هورمونی نیز دارد که باید اول از همه مورد توجه قرار گیرد.

بروز علامت بی تفاوتی در بیماران می‌تواند به پزشکان کمک کند تا سال‌ها قبل از شروع مشکلات حاد زوال عقل، این بیماری را پیش بینی کنند؛ چراکه تشخیص زودهنگام بی‌تفاوتی‌ای که طی زمان بدتر شود، پیش‌بینی‌کننده‌ تضعیف عملکرد مغز افرادی است که خطر ژنتیکی زوال عقل را به ارث برده‌اند؛ ولی از جهات دیگر سالم به ‌نظر می‌رسند.

در انتها باید گفت که هیچ علامتی به‌تنهایی نشان‌دهنده‌ی زوال عقل نیست و پزشکان به منظور اجتناب از اشتباه و سردرگمی از دو ابزار معتبر برای اندازه‌گیری جداگانه بی‌تفاوتی و افسردگی استفاده می‌کنند.