زبان عربی گذشته از پیوند هزار و چند ساله‌اش با زبان فارسی، زبان دین ماست و لذا برای بررسی آن حتماً لازم است که ادبیات عرب و تاریخ ادبیات عرب برسی شود. تا دوره‌های ادبی از جاهلیت تا عصر ما و آثار هر عصر و نیز عوامل فرهنگی و غیر فرهنگی موثر در آن، کاملاً روشن شود و تمام خطوط و جزئیات شخصیت روانی و اجتماعی و هنری ادبا به وضوح تصویر شود. عرب‌ها واژه‌ي ادب را در معانی مختلفی به کار می‌برند، در زمان جاهلیت به معنی دعوت به طعام مهمانی (مأدوبه) بود. و در جاهلیت و اسلام به خلق کریم و حسن معاشرت با خواص و عوام به کار می‌رفت. سپس بر تهذیب نفس و آموزش صفات پسندیده و معارف و شعر اطلاق شد. در قرن نهم میلادی و قرون بعد از آن همه‌ي علوم و فنون را از فلسفه و ریاضیات و نجوم و کیمیا و طب و اخبار و انساب و شعر و جز آن را از آن‌گونه معارف والا که در بهبود بخشیدن به روابط اجتماعی به کار می‌آید در بر می‌گرفت... در قرن دوازدهم، لفظ ادب در شعر و نثر و آن‌چه به آن دو مربوط است چون نحو و علوم لغت و عروض و بلاغت و نقد ادبی استعمال شد.
ادب عربی به دو قسم تقسیم می‌شود: ادب انشائی یا ایجادی و ادب وصفی یا موضوعی که نخستین آن شامل شعر و نثر است و دومی شامل تحلیل ادبی و تاریخ ادب.
فنون ادبی عربی نیز بر دو قسم می‌باشند:
فنون ادبی شعری و فنون ادبی نثری. فنون ادبی شعری عبارتند از شعر قصصی یا حماسی، شعر غنائی، شعر تمثیلی و شعر تعلیمي.
ادب عربی قدیم از شعر حماسی و تمثیلی خالی است. زیرا قوم عرب کمتر شهرنشین بود و بیشتر به واقعیت گرایش داشت و از این رو تخیلش بارور نشده بود. از طرف دیگر شیوه‌ي کسب روزی به وسیله‌ي شعر که در میان شاعران قوم رواج گرفت جايی برای سرودن اشعار حماسی و تمثیلی باقی نگذاشت. با این همه اگرچه ادب عربی از آثار حماسی بلند و طولانی خالی است از قصائدی که در آنها روح حماسی می‌باشد خالی نیست.
اما فنون ادبی نثری عبارتند از تاریخ و خطابه و قصه و تعلیم و رسائل. ادب قدیم عربی از داستان‌های طولانی نیز خالی است. عرب نثر را به دو گونه می‌نوشت: نثر مرسل و نثر مسجع.
در میان اعراب شعر بیش از نثر عرصه بروز یافت و از سجع آغاز شد و به ارجوزه‌ها رسید و از آن‌جا به اوزان مختلف راه یافت. دوره‌های ادب عربی نیز در سه نهضت منحصر می‌شود: نهضت جاهلی و اموی، نهضت عباسی، نهضت جدید بنابر این این دوره‌ها از عصر جاهلیت شروع می‌شوند و تا ظهور اسلام و بعد از آن حمله‌ي مغول و تأثیر آن بر ادب عربی کشیده می‌شوند. بر اساس موشکافی‌های تاریخی و ادبی و مطالعه تطبیقی زبان‌شناسانه باید به اصالت شعر جاهلی نظر داد. و شعر عربی پس از آن دجار تحول و دگرگونی گردید و شاعران معروفی چون امرئ القیس و زهیر و اعشی و ... پیدا شدند و هر کدام سبک و بینش خاصی داشتند و تصویر خاصی در شعر خویش نمایان کردند. با آمدن اسلام ادب و زبان عربی نیز از قرآن و اسلام تاثیر پذیرفت و ارزش و اهمیت یافت که از صورت یک زبان قومی و محلی در گوشه‌ای محجور از دنیا به موقعیت یک زبان مهم جهانی نایل گردید و با مشارکت موثر همه مسلمین به ویژه ایرانیان، گسترش و دامنه‌ای کم‌نظیر یافت و آثار و بی‌شماری در موضوعات گوناگون به عربی نوشته شد.
منبع: دانشنامه‌ي رشد
ادب عربی به دو قسم تقسیم می‌شود: ادب انشائی یا ایجادی و ادب وصفی یا موضوعی که نخستین آن شامل شعر و نثر است و دومی شامل تحلیل ادبی و تاریخ ادب.
فنون ادبی عربی نیز بر دو قسم می‌باشند:
فنون ادبی شعری و فنون ادبی نثری. فنون ادبی شعری عبارتند از شعر قصصی یا حماسی، شعر غنائی، شعر تمثیلی و شعر تعلیمي.
ادب عربی قدیم از شعر حماسی و تمثیلی خالی است. زیرا قوم عرب کمتر شهرنشین بود و بیشتر به واقعیت گرایش داشت و از این رو تخیلش بارور نشده بود. از طرف دیگر شیوه‌ي کسب روزی به وسیله‌ي شعر که در میان شاعران قوم رواج گرفت جايی برای سرودن اشعار حماسی و تمثیلی باقی نگذاشت. با این همه اگرچه ادب عربی از آثار حماسی بلند و طولانی خالی است از قصائدی که در آنها روح حماسی می‌باشد خالی نیست.
اما فنون ادبی نثری عبارتند از تاریخ و خطابه و قصه و تعلیم و رسائل. ادب قدیم عربی از داستان‌های طولانی نیز خالی است. عرب نثر را به دو گونه می‌نوشت: نثر مرسل و نثر مسجع.
در میان اعراب شعر بیش از نثر عرصه بروز یافت و از سجع آغاز شد و به ارجوزه‌ها رسید و از آن‌جا به اوزان مختلف راه یافت. دوره‌های ادب عربی نیز در سه نهضت منحصر می‌شود: نهضت جاهلی و اموی، نهضت عباسی، نهضت جدید بنابر این این دوره‌ها از عصر جاهلیت شروع می‌شوند و تا ظهور اسلام و بعد از آن حمله‌ي مغول و تأثیر آن بر ادب عربی کشیده می‌شوند. بر اساس موشکافی‌های تاریخی و ادبی و مطالعه تطبیقی زبان‌شناسانه باید به اصالت شعر جاهلی نظر داد. و شعر عربی پس از آن دجار تحول و دگرگونی گردید و شاعران معروفی چون امرئ القیس و زهیر و اعشی و ... پیدا شدند و هر کدام سبک و بینش خاصی داشتند و تصویر خاصی در شعر خویش نمایان کردند. با آمدن اسلام ادب و زبان عربی نیز از قرآن و اسلام تاثیر پذیرفت و ارزش و اهمیت یافت که از صورت یک زبان قومی و محلی در گوشه‌ای محجور از دنیا به موقعیت یک زبان مهم جهانی نایل گردید و با مشارکت موثر همه مسلمین به ویژه ایرانیان، گسترش و دامنه‌ای کم‌نظیر یافت و آثار و بی‌شماری در موضوعات گوناگون به عربی نوشته شد.
منبع: دانشنامه‌ي رشد
0
0
0
0 نفر
0 نظر
برای ارسال نظر، باید در سایت عضو شوید.